Punta Riasón: A imparable e progresiva destrución dun xacemento arqueolóxico

Situación de Punta Riasón (círculo vermello)

Punta Riasón está situada ao leste da Illa de Arousa, na canle que existe dentro da ría entre a illa e mais o continente, unha zona moi protexida na que as ondas non son moi fortes. E aínda así a erosión do mar nas estruturas é moi evidente e imparable. Unha das cistas (a que denominamos número 2) xa estaba case destruída cando se rexistrou o xacemento por primeira vez, no ano 2005. Unicamente se conservaban, espetadas no terreo, a lousa que forma un dos seus lados maiores e outra pequena lousa posta en paralelo a ela uns centímetros máis alá. Doutra (cista 1) conservábanse tres dos seus catro lados e da terceira (cista 3) unicamente se apreciaba unha esquina aflorando na superficie da terra, porque o resto estaba aínda parcialmente sepultado baixo o cantil do terreo, que nesta zona apenas supera o medio metro de altura.

Situación das cistas

O primeiro que tendes que ter en conta é que este tipo de tumbas de pedra estaban completamente enterradas no terreo e cremos que tiñan unha (ou varias) lousas cubríndoas por riba, ao xeito de tapa. Daquela, para o ano 2005 o mar xa destruíra todo o terreo que cubría as cistas, retirando as cubertas e facendo aparecer ante os nosos ollos a parte superior das estruturas así como, a base de erosionar o terreo na que se asentan, destruíndo boa parte da cista 2. Logo dos 12 anos que transcorreran desde entón, a acción de lavado das augas era moi evidente. Ao comezo da intervención eran visibles uns 20 cm máis das lousas que forman as cistas 1 e 2, o que supón que o mar fixo desaparecer esa mesma cantidade de terreo.

A cista 1 moito máis exposta en 2017, antes de comezar a escavación, que en 2005.

A cista 3 antes do comezo da escavación

Na cista 3 o mar erosionara parcialmente a banda da liña de costa, de forma que se en 2005 se apreciaba unha esquina da estrutura, antes do comezo da escavación obsérvase o lateral leste na súa totalidade e boa parte da lousa norte. Para a nosa sorpresa, a medida que fomos avanzando na escavación descubrimos a forza que pode chegar a exercer o mar mesmo nesta estrutura aparentemente protexida baixo o cantil: a auga, a pesar de que só podía acceder ao interior pola parte superior, fora socavándoo e xa baleirara practicamente a metade da tumba, enchéndoa no seu lugar de area.

Cista 3 en proceso de escavación. Apréciase a metade do seu interior nun ton claro, por mor da presenza da area.

Pero ademais, nestes tres primeiros días de escavación xa tivemos bastantes visitas no xacemento que nos contaron moitas cousas do sitio. Todas as persoas coinciden en que, antes de que este lugar fora coñecido para os arqueólogos, había moitas máis cistas, entre seis e oito, perfectamente visibles aflorando na area. O mar, implacable, acabou por desintegrar a maioría e só nos deixou estas tres que, de non as escavarmos, acabarían por desaparecer, levándose consigo os secretos que poidan agachar.

É unha mágoa que non contemos polo menos con algunha fotografía dese momento previo da necrópole, pero seguro que entre as persoas que nos ledes hai quen sabe onde a poderiamos localizar. Como pasou con Guidoiro Areoso, a vosa axuda será fundamental para completar a información sobre este xacemento. Axudádenos a conseguilo!